Wieś

Historia wsi Bukowina Tatrzańska

Bukowina Tatrzańska to jedną z najbardziej znanych miejscowości na Podhalu.

Leży na stokach Pogórza Spisko-Gubałowskiego. Pierwsi osadnicy zaczęli karczować lasy na tym terenie z początkiem lat 20-tych XVII wieku. Ta podhalańska wioska o nazwie Bukowina otrzymała przywilej na sołectwo we wsi od starosty Tomasza Zamojskiego, które zostało nadane " uczciwemu Kasprowi Bukowiańskiemu" 20-tego września 1636 roku.

Do połowy XIX wieku Bukowina była obszarem prawie niedostępnym. Była terenem stromych grzbietów pogórza z błotnistymi drogami, z których korzystali osadnicy i nieliczni turyści chcący odwiedzić Morskie Oko. Nazwy bukowiańskich grzbietów pochodzą od nazwisk osadników - dzisiaj zwane wierchami ( a jest ich siedem):Wierch Kramarski, Buńdowy, Olczański, Rusiński, Głodowski, Wysoki i Śpiski. Osadnicy zajmowali się przede wszystkim rolnictwem i wypasem owiec. Bukowina długo nie była rejonem wycieczek . Dopiero w XIX wieku zawitali tu pierwsi goście . Jednym z nich był Seweryn Goszczyński .

Z Bukowiny wywodził się jeden z pierwszych przewodników tatrzańskich - Józef Bigos, który oprowadzał turystów po Tatrach w latach 1833-56.

W połowie XIX wieku osadnicy zaczęli myśleć o wybudowaniu Kaplicy.

Budową zajął się Jędrzej Kramarz, syn Macieja. Budował kościół przez 20 lat. Poświęcenia nowo wybudowanej Kaplicy dokonał w 1887 roku ks. proboszcz Franciszek Chwistek (proboszcz parafii Białka do której wtedy należała Bukowina). W roku 1902 biskup krakowski ks. kard. Jan Puzyna ustanowił Ekspozyturę w Bukowinie i mianował ks. Blażeja Łaciaka duszpasterzem Bukowiny z obowiązkiem rezydencji. W 1903 roku Ks. Łaciak założył Bractwo Serca Jezusowego i Stowarzyszenie Żywego Różańca.

Zaczęło tu przyjeżdżać więcej turystów i wieś zaczęła się rozwijać jako miejscowość wypoczynkowa. Jednym z gości, który odwiedzał Bukowinę w tym czasie był ks. Walenty Gadowski, który wybudował pierwszą Willę w tej wiosce w 1900 roku .W Willi ks. Gadowskiego w roku 1904 gościł nawet Józef Piłsudski. Po pierwszej wojnie światowej wieś zaczęła sie gwałtownie rozwijać. Zaczęła stawać się miejscowością turystyczną do której przyjeżdżało z roku na rok więcej gości. Turystów przyciagały pod Tatry piękne widoki i bogata góralska kultura.

W roku 1910 Bukowina doczekała się własnej parafii. 18 Maja 1910 roku ks.kardynał Jan Puzyna erygował Parafię Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bukowinie i ks. Błażeja Łaciaka mianował proboszczem. W 1912 roku dzięki Marii Budz (Wnękuli) z Bukowiny ,ożywił się w parafii kult Matki Boskiej Jaworzyńskiej. Maria Budz odszukała zapomnianą kapliczkę na Jaworzynce gdzie w 1860 roku Marysia Murzańska pobożna pasterka owiec miała widzenie Pięknej Pani. W tym samym roku Jędrzej Budz z pomocą gospodarzy z Brzegów wybudował na Jaworzynce nową mała kaplice z desek.

Opiekę duchową nad Bukowiną sprawował Ks. Walenty Gadowski, który w roku 1911 sprzedał Willę " Prymula " dla sióstr ze Zgomadzenia Sługi Jezusa.W 1925 roku w domu po Jędrzeju Kramarzu urządzono " Dom Ludowy Parafialny" zwany później "Domem Parafialnym". W latach 20-tych XX wieku zaczyna tu rozkwitać życie kulturalne. Powstaje chór i teatr włościański założony w 1926 roku. To był początek powstania pierwszego zespołu folklorystycznego w Bukowinie. W 1928 roku zostaje założony Dom Ludowy .

Jego powstanie i rozwój są związane z życiem i pracą Franciszka Ćwiżewicza a pózniej Józefa Pitoraka. W latach miedzy wojennych powstało Towarzystwo Przyjaciół Bukowiny. Dzięki jego staraniom w 1935 roku wieś oficjalnie przyjęła nazwę Bukowina Tatrzańska i zorganizowano prace nad planem zagospodarowania wsi.

W latach 1936 -1937 nowy probosz Bukowiny ks, Stanisław Fox wybudował nową kaplicę na Jaworzynce wg. projektu architekta Franciszka Mączyńskiego.

4 października 1938 roku ks. Stanisław Fox poświęcił kaplicę i wtedy po raz pierwszy nazwał Matke Boska Jaworzyńską "Królową Polskich Tatr". W czasie II Wojny Światowej przeniesiono figurkę Matki Bożej Jaworzyńskiej do kościoła w Bukowinie Tatrzańskiej w celu zabezpieczenia jej przed działaniami wojennymi.Istnieje przekonanie Bukowian, że to właśnie jej obecność we wsi , Bukowina Tatrzańska zawdzięcza ocalenie od pacyfikacji zamierzonej przez Gestapo, a także od bombardowania w czasie wycofywania się wojsk okupanta .

W 1939 roku z inicjatywy ks. Stanisława Foxa wybudowano kaplicę cmentarną pod wezwaniem Zmartwychwstania Pana Jezusa z grobowcem dla ksieży.

Po wojnie, 2 lipca 1945 roku Bukowianie w uroczystej procesji odnieśli figurkę Matki Bożej Jaworzyńskiej - Królowej Tatr na Jaworzynkę (miejse położone na skraju Rusinowej Polany przez niektórych zwane Wiktorówkami). Obenie opiekę nad tym miejscem sprawują Ojcowie Dominikanie.

Bukowina Tatrzańska była już wtedy miejscowością wczasową z pensjonatami z przed wojny i domami wczasowymi, które powstały po wojnie jako ośrodki wypoczynkowe różnych zakładów pracy i kopalń.

Nieprzerwanie od 1967 roku w Domu Ludowym im. "Franciszka Cwiżewicza"( w największym budynku drewnianym w Polsce) odbywają się co roku ( w sierpniu) "Sabałowe Bajania - ogólnopolski konkurs gawędziarzy, insrumentalistów, pytacy i mowy starosty weselnego.

W roku 1968 proboszcz Józef Szydło przy wsparciu parafian podjał starania o pozwolenie na budowę nowego kościoła. Budowę kościoła rozpoczęto w 1974 roku pod kierownictwem Stanisława Wojtanka z majstrem od wykopów Andrzejem Majerczykiem, a po nim majstrowanie objął na cały czas budowy Jan Mędlak z Bukowiny. Budowa trwała 8 lat. W tym samym roku tj. w 1968 ks. Józef Szydło rozpoczął budowę nowej plebanii ,którą oddano do użytku w 1972 r. Od roku 1973 odbywa sie w Bukowinie przy Domu Ludowym ( w lutym), coroczny " Góralski Karnawał" - ogólnopolski konkurs grup kolędniczych,konkurs tańca zbójnickiego, popis solowych par tanecznych,wyścigi kumoterek, skiring (ski-skiring) i przejazd zaprzęgami paradnymi.

13 listopada 1982 roku ks.kardynał Macharski dokonał konsekracji nowego kościoła pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa , a w 1994 stary kościoł został wpisany na listę zabytków przez Wojewódzkiego Konserwatora zabytków w Nowym Sączu.

W Bukowinie Tatrzańskej odybawają się także różne imprezy takie jak : występy zespołów forklorystycznych w plenerze – “Sabałowa Noc” w Niebieskiej Dolinie i Kulig z Watrą.

Ponato organizowane są wystawy i targi sztuki ludowej oraz występy Amatorskiego Zespołu Teatralnego im.” Józefa Pitoraka “ przedstawiającego sztuki teatralne pisane gwarą.

Obecnie Bukowina Tatrzańska staje się coraz bardziej popularnym rejonem turystycznym w Polsce. Coraz większe rzesze miłośników Tatr, folkloru i sportów zimowych odwiedza tę podtatrzańską wioske. Doskonale rozwinięta baza turystyczna,świetne warunki do uprawiania narciarstwa,bliskość gór,czysta woda,powietrze i lasy oraz bliski kontakt z folklorem, a do tego największy i najnowocześniejszy kompleks wodny" Terma Bukowina Tatrzanska " pozwala wszystkim turystom aktywnie, w spokoju i ciszy wypoczywać w Bukowinie Tatrzańskej przez cały rok.

Opracowanie:

Maria Wojtyczka